Khi chưa có Noël:
Lúc chưa có lễ Noël, mỗi năm vào mùa này,
ở châu Âu người ta cũng tổ
chức lễ Thiên chúa giáo, nhưng dưới một hình thức khác.
Rome:
Từ 17 đến 24 tháng 12 , một sự vô trật tự ngự trị toàn thành
phố Rome: Họ lau rửa nhà cửa sạch sẽ, trang hoàng thật
đẹp, nấu nướng rồi mời nô lệ của họ ngồi bàn ăn uống.
Tại
Pháp và vài vùng
châu Âu, vào thời Trung Cổ (từ thế kỷ thứ V đến giữa thế kỷ
thứ XV), khoảng cuối tháng 12, người ta tổ chức lễ Cuồng.
Đám đông mang mặt nạ, cải trang tu sĩ nhà thờ, mặc ngược áo
lễ, đi khắp các đường phố, chế nhạo châm biếm lễ nhà thờ, và
vũ những điệu khêu gợi… Lễ này bị cấm nhiều lần và bị cấm
hẳn vào cuối thế kỷ XV
Thờ cúng thần Mithras
Khoảng mùa Đông Chí
(Soltice d’hiver), vị thần Mithras (Mặt Trời) này được hình
tượng chiến đấu với bò rừng. Ngày 25 tháng 12, người ta giết
bò đực và rải máu khắp cánh đồng: đất trở nên mầu mỡ hơn và
mùa màng tốt đẹp hơn. Tại Rome, ngày này là ngày có đêm dài
nhất, người ta làm lễ đón Mặt trời trở về, tượng trưng bằng
một bé sơ sinh.
Lễ Giáng Sinh
Chữ Giáng sinh nguồn gốc từ
chữ natalis, nghĩa là ngày sinh ra đời. Đặc biệt là hồi mới
có Thiên chúa giáo, không có Noël. Thật vậy, Thánh kinh
không nói rõ ngày Giáng sinh. Có vài Giáo hoàng định ngày
sinh của Chúa Jésus khoảng tháng 3 hay tháng 4.
Noël được phát minh năm 354
khi Giáo hoàng Liberus muốn biến đổi cách tôn thờ Thần
Mithras mà người ta sùng bái mỗi lần Ðông chí dưới dạng một
bé sơ sinh, được thay thế bởi sự sinh ra đời của Chúa Jésus.
Ðể tránh nhầm lẫn, ông đã lấy ngày 25 tháng 12 cho lễ này.
Lịch sử Ông già Noël
Nguồn gốc của
Ông Già Noël là một hình ảnh được tưởng tượng từ những lễ
Ðông chí (ngày 21 tháng 12). Cái chụp của ống khói chứa
đầy quà cáp - ban đầu là trái cây, tượng trưng cho sự đổi mới
(renouveau) của Thiên nhiên.
Ông Già Noël không có biên
giới: Père Noël ở Pháp, Father Christmas Anh, Babbo Natale
Ý, Weihnachtsmann Đức, Santa Claus Mỹ … Khi những người Hà Lan
định cư bên Mỹ, tên Thánh Nicolas tiếng
Hà Lan là Sinter
Klass, trở thành Santa Claus. Ông Già Noël có nguồn gốc từ
Thánh Nicolas: râu dài, áo choàng đó ngồi trên lưng con lừa.
Theo thời gian, Ông Già
Noël có hình dáng một ông già mập bụng tròn, tóc râu bạc
trắng, cưỡi xe trượt tuyết do bầy hươu ( tuần lộc) bay trên không kéo.
Hình
ảnh Ông Già Noel qua những văn hoạ sĩ:
Washington Irving (1783-1859)
Năm 1809, nhà văn Washington Irving tả Thánh Nicolas đi trên
không trung để phân phát quà .
Sự ra đời của Ông Già Noeel có lẽ được đánh dấu vào năm 1822 dưới ngòi bút của mục sư Clement Clarke Moore ( ông đã tưởng tượng ra trong một bài thơ tặng cho các con ông. )
Clement Clarke MOORE
Năm 1821, CC Moore viết một
truyện thần thoại về Noël tên là Đêm trước Noël (The night
before Christmas, La nuit d’avant Noël ) trong đó Ông Già
Noël xuất hiện trong chiếc xe trượt tuyết được hươu kéo.
Tác giả Moore cũng viết một
bài báo đăng trong tờ nhật báo Sentinel tại New York ngày
23/12/1823 có tên Cuộc viếng thăm của Thánh Nicolas (A Visit
From St Nicholas, La visite de St Nicolas). Bài viết này nói
về những lutins (những con yêu bé tí hon) đem quà phát cho
trẻ con bằng xe được 8 con hươu kéo (các con hươu có tên
Blitzen, Dasher, Dancer, Comet, Cupid, Donder, Prancer và
Vixen). Con hươu thứ 9 Rudolf được thêm vô năm 1839 có nhiệm
vụ soi sáng đường đi nhờ chiếc mũi đỏ và sáng.
Truyện này được dịch ra
nhiều thứ tiếng.
Thomas Nast
Năm 1863, Harper’s
Illustrated weekly, một tờ báo New York đăng hình vẽ Santa
Claus mặc áo lông thú màu trắng và thắt nịt đen, họa sĩ
Thomas Nast là tác giả.
Trong gần 30 năm, Thomas
Nast vẽ cho tờ báo này hình ảnh Santa Claus bụng to, râu bạc
dài và có hươu đi kèm.
Năm 1885, tờ báo này vẽ
đường đi của Santa Claus , đi từ Bắc cực đến Hoa Kỳ. Vậy là
lần đầu tiên nhà của Santa Claus đã được xác định chính
thức.
Và có lẽ, chỉ dưới
những nét bút của họa sĩ Thomas Nast , hình ảnh ông già Noel
mới được
mọi người biết đến nhanh chóng và sâu rộng hơn..
Một năm sau, nhà văn
Georges P. Webster nói rõ thêm là xưởng chế tạo đồ chơi và
nhà của Cha Noël “được giấu dưới tuyết tại Bắc cực. Họa sĩ
Nast lại xác nhận nơi cư ngụ của Cha Noël bằng hình vẽ.
Tên Ông Già Noël
Tên “Ông Già Noël” có thể
do biệt danh của Thánh Nicolas, thánh bổn mạng cho trẻ con,
luôn luôn làm lễ ngày 6 tháng 12 ở miền Ðông Âu Châu, như
Ðức.. Thánh Nicolas mang đến bánh, kẹo. Ông Già Noël cho
những quà chắc chắc hơn. Có lúc người ta thử bỏ truyền thống
này, nhưng không thành công
Thánh Nicolas: Đêm 5 rạng ngày 6 tháng 12
Vào thế kỷ thứ IV, truyền
thuyết cho rằng thánh Nicolas là linh mục rất nhân từ. Ông
ban nhiều phép lạ: cứu ba sĩ quan vô tội khỏi bị án tử hình,
cứu các thủy thủ khi tàu bị lâm nạn, cứu ba cô gái giữ gìn
phẩm hạnh… Một bài hát còn kể lại chuyện ông cứu ba
đứa trẻ ban đêm đi lạc vào nhà một tên đồ tể và bị tên này
giết rồi chặt khúc ra đem ướp muối. Bảy năm sau Saint
Nicolas đi ngang qua và cứu chúng sống lại. Bởi vậy Thánh
Nicolas là thánh bảo hộ cho trẻ con, cho người đi biển và
cho những chàng trai trẻ còn độc thân cũng như Thánh
Catherine bảo hộ cho các cô gái trẻ chưa lập gia đình…
Lễ của Thánh Nicolas
là 6/12, ngày ông mất. Trong đêm 5-6 tháng 12, ông bay lên
trời với con ngựa chở đầy quà và bánh kẹo cho trẻ em. Ông
đáp xuống để quà trong đôi giày ống của trẻ ở miền Bắc và
miền Đông nước Pháp và nhiều vùng tại châu Âu, như Đức, Bỉ..
Để đáp lễ, họ để cà rốt và củ cải cho ngựa của thánh Nicolas
ăn.
Lịch sử và nguồn gốc cây Noël
Giữa năm 2000 và 1200 trước
Công nguyên, người ta đã nói về một loại cây thông épicéa
vào ngày 24 tháng 12, bởi vì người ta xem như ngày này là
ngày tái sinh của Mặt trời. Dân tộc Celte dùng lịch theo chu
kỳ Mặt trăng. Mỗi tháng của năm đều liên kết với một loại
cây. Cây Epicea liên kết với ngày 24 tháng 12. Để làm lễ cho
ngày Đông chí, một cây xanh tượng trưng cho sự sống được
trang trí bởi hoa, quả và lúa mì.
Năm 354, nhà Thờ làm lễ
Giáng sinh đầu tiên cho Chúa Jésus, lấy ngày 25 tháng 12 để
cạnh tranh với lễ đa thần trên
Nếu Noël được phát minh vào
ngày 25/12/354, thì Cây Noël được phát minh rất trễ sau này.
Người ta kể rằng vào thế kỷ
thứ VII có một nhà tu người Đức, Thánh Boniface (sinh năm
680), muốn thuyết phục các tu sĩ Đức tại vùng Geismar rằng
cây sồi không phải là một loài cây thiêng liêng. Ông
đốn một cây sồi và khi cây ngã, nó đè tan nát hết tất cả mọi
vật, trừ một cây thông non. Từ huyện thoại này, chuyện kể
thêm rằng Thánh Boniface đã cho rằng sự ngẫu nhiên trong
sáng đó là một phép lạ và tuyên bố “kể từ nay, ta gọi tên
cây này là cây Chúa Hài đồng Jésus. Từ đó người ta trồng cây
thông con để làm lễ Giáng sinh
Thế kỷ thứ XI, cây Noël
được trang hoàng bằng những trái táo đỏ, tượng trưng cho cây
thiên đàng, trên đó người ta treo trái táo của bà Eva. Bắt
đầu từ thế kỷ thứ XII, cây thông Noel được xuất
hiện tại Âu Châu, nói chính xác hơn là vùng Alsace (Pháp).
Người ta gọi “cây Noël” lần
đầu tiên tại Alsace vào năm 1521.
Thế kỷ thứ XIV, người ta
trang trí cây thông bằng những trái táo của bà Eva, kẹo và
bánh. Cũng vào thời kỳ đó, một ngôi sao trên đỉnh cây tượng
trưng cho ngôi sao Bethleem bắt đầu được phổ biến.
Từ năm 1560, những người theo
đạo Tin Lành phát triển truyền thống cây thông Noël.
Thế kỷ XII và XIII các cây
thông chiếu sáng đầu tiên xuất hiện. Người ta dùng những vỏ
trái hồ đào (noix) đựng đầy dầu, trên mặt để tim đèn, hay
đèn sáp mềm, cột quanh cành thông.
Năm 1738, Marie
Leszczynska, vợ vua Louis XV nước Pháp, đã trang hoàng một
cây Noël trong lâu đài Versailles.
Tại Alsace-Lorraine, người
ta thấy càng ngày càng nhiều cây thông, nơi đầu tiên có
truyền thống này.
Các nước Thụy Điển, Đan
Mạch, Na Uy thường trang hoàng nhà cửa bằng cây xanh nhân dịp năm
mới để xua đuổi ma quỉ. Họ còn dựng cây cho chim trú ngụ
trong mùa Giáng-Sinh.
Năm 1837, bà công tước
Orléans, Hélène de Mecklembourg, gốc người Đức cho người
trang hoàng một cây thông tại điện Tuileries .
Làm lễ Giáng sinh quanh một
cái cây, biểu tượng của cây trên Thiên Ðàng và đủ loại kẹo
đã trở thành một truyền thống nhanh chóng bên Ðức.
Phải chờ đến gần một thế kỷ để truyền thống đó đến mọi gia
đình người Pháp, nhất là sau chiến tranh 1870, có hàng ngàn
gia đình người Alsace-Lorraine di cư qua Pháp.
Chính nhờ thời kỳ đó mà cả
nước Pháp thu nhập truyền thống này.
Đầu thế kỷ thứ 19 Cây Noël
được nhập vào nước Anh từ và rất được tán thưởng, nhờ ông
hoàng Albert, chồng của Nữ hoàng Victoria. Vào thời đó,
người ta gọi cây Noël là Victorian Tree. Cây Victorian Tree
được trang trí bằng đèn sáp, kẹo, cùng các thứ bánh treo ở
cành cây bằng dây giấy đủ màu.
Cây Noël được thịnh hành
nhất vào thế kỷ thứ 19. Cây Noël cũng được những nước Áo,
Thụy sĩ, Phần Lan, Hòa Lan, tán thưởng trong thời kỳ này.
Hiện nay, khắp nơi trên thế giới đều tổ chức lễ Giáng sinh
và trưng cây Noël.
Giờ đây cây Noël là hạnh
phúc của mọi người, từ trẻ con cho tới người già.